Архив

Волонсевичa

www.wolasewicz.com

piotr@wolasewicz.com

Узнікненне прозвішча Валансевіч

Паводле даных Казімежа Рымута ў Польшчы пражываюць 103 чалавекі па прозвішчу Валансевіч.

Як паведамляе Раймут у сваёй працы „Прозвішчы палякаў”, прозвішча Валансевіч узнікла ад назвы

„Wół” = „Woł” або „Woł 1362” — ад „вол — кастрыраваны бык”, у вытворных таксама ад „Wol — (Z)”, Woł-as+ewicz, Woł-asi+ewicz.

На маю думку гэты тэзіс памылковы. З маіх ранейшых генеалагічных даследаванняў вынікае, што прозвішча Валансевіч (Wołąsewicz) патранімічнага паходжання і выводзіцца ад імені бацькі. У гэтым выпадку прыстаўка „Вол” выводзіцца да слова „Валынец”, а не ад „вала”, аб якім у сваёй працы згадвае К. Раймут. Іван Валынец з’яўляецца пратапластам роду і праўдападобна разам з далейшымі патомкамі жыў на землях цяпершніх Украіны, Беларусі і Літвы. Падтрымкай для гэтага тэзісу з’яўляецца фатакопія генеалагічнага дрэва сям’і Валансевіч, на якой знаходзяцца даныя Івана Валынца як родапачынальніка. Мае далейшыя даследаванні паказалі, што ўжо сыны і ўнукі Івана называліся Валынцэвіч. У перыяд ад ХVІ да ХVІІІ стагоддзя сям’я карыстался прозвішчам Валынцэвіч. Дакладна не ведаем моманту калі і якое адгалінаванне сям’і Валынцэвіч пачало ўжываць прозвішча Валансевіч. Э.А. Курапатніцкі ў сваёй працы „Ведамасці аб шляхецкай каштоўнасці” прыводзіць напісанне прозвішча — Валашэвіч.

Вельмі важнымі элементамі ў высвятленні паходжання прозвішча з’яўляюцца правапіс і алфавіт, якія ў той час ужываліся на ўсходніх крэсах Рэчы Паспалітай. Мясцовае насельніцтва карысталася тады як польскай, так і рускай (мешанінай беларускай і ўкраінскай) мовамі. У рускай мове правапіс прозвішча выглядаў наступным чынам: ВОЛЫНЦЕВИЧ, а ў польскім запісе: WOŁYNCEWICZ. Праўдападобна, што ў ХVІІ стагоддзі прозвішча WOŁYNCEWICZ падвярглося зменам на WOŁONCEWICZ/ВОЛОНЦЕВИЧ/ (у той час асаблівая ўвага на правапіс прозвішчаў не звярталася; былі выпадкі, што браты карысталіся рознымі прозвішчамі, а той жа самы чалавек мог ужываць два прозвішчы), г.зн. літару Y замяніла О. У той час апрача замены галосных зменам падвяргнуліся таксама зычныя — пачалі прымяняцца тры версіі прозвішча: WOŁYNCEWICZ/ВОЛЫНЦЕВИЧ, WOŁONCEWICZ/ВОЛОНЦЕВИЧ, а таксама WOŁONSEWICZ/ВОЛОНСЕВИЧ. Замена рускага „С” на польскае „S” адбылася ў сувязі з розным у абодвух мовах правапісам, калі літара „Ц” (у польскім вымаўленні „С”) была зменена ў правапісе з рускага „С” (польскае „ES”) на польскае „S”.

Апошнія змяненні правапісу прозвішча Валансевіч датычылі складу „ОН”, які замяніў насавую галосную „Ą”, інакш г.зв. дыфтонг, калі „ОН” = „Ą”. Гэтае апошняе змяненне пасадзейнічала сучаснаму правапісу прозвішча WOŁĄSEWICZ/ВАЛАНСЕВІЧ.

Падсумоўваючы, змены ў правапісе прозвішча Валансевіч на працягу вякоў выглядалі наступным чынам:

Wołyniec = Wołyn+cewicz = Woł-o-ncewicz = Wołon-s-ewicz = Woł-ą-sewicz

Strona główna